Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw

International Missiological Conference

9.06.2022 – online

Cycle title: Family in Africa yesterday and today

Leading theme: To Be Widow in Africa (Widowhood as Lost, Change of Status and Fatum)

The scale of widowhood in the world is enormous, as it is estimated that 8 to 13% of the population can be classified as such a condition. Furthermore, this condition in Africa mainly affects women, for example in South Africa 90% are widows and only 10% are widowers. This is explained by many factors. In countries where there are wars, mostly men die, leaving their wives with children. Most refugees in the world are women and children, including many widows. The custom of marrying older men to young girls causes the former to die leaving relatively young widows.

It turns out that widows are the most marginalized group in society. In addition to the loneliness and grief directly related to the death of her husband, they are gripped by a terrifying anxiety about the future. Her social status was based on the status of her husband. After his death, a woman has to fight for it all over again. She often loses the home that is occupied by her husband’s family, is deprived of custody of her children, and is sometimes sent back to her own family. Sometimes she is forced to remarry, accused of witchcraft, and deprived of the means of subsistence, she has to beg in order to survive.

There are stereotypes about Africa that are rarely true but are wishful myths. Most widows, it is said, are old women with grown-up children; they can receive financial and emotional support from the extended family because the system guarantees the widow access to family income; the children, mostly sons, provide financial security for the widowed mothers; and when widows remarry within the husband’s extended family, they need not worry about anything. Things, however, are not as simple as they seem. Each of these statements needs to be relativized and their conditions pointed out. In today’s Africa, more than half of the population lives in cities, where family ties are weakened and the precariat is unable to feed the extra people in the family.

The questions we want to discuss at the conference relate to the concept of widowhood in its broadest sense. First and foremost will be the various forms of mourning: rituals, prohibitions and orders, time, and the compulsion to follow traditions. What rituals must a widow go through in order to free herself from the danger of being tarnished by her deceased husband and to sanction her separation from him? Do these rituals also apply to city dwellers? How long does the mourning last and what ceremonies are provided for its conclusion?

Under this section related to rituals, a series of questions must be raised concerning the future of the widow. Here we will distinguish between older widows, i.e. those who have passed the menopausal period, and younger widows who can potentially still bear children. Is the so-called „levirate” system compulsory in the community? Are older widows isolated? Does the widow get to choose her future partner within the extended family? Who will support her children from her first marriage if she refuses to remarry? What will be her position among her future husband’s spouses? Is the widow entitled to inherit the house and land after her husband’s death? If she remains alone with her children, will her husband’s family support her? Is there a stigma attached to widowhood? Are there church institutions to support widows? To what extent do pastors come to the aid of widows in terms of material and spiritual assistance?

The issue of widowhood is rarely addressed. It would seem that in Africa, everything is regulated by tradition. However, when one looks closer, widowhood, especially in the cities, is a very painful loss associated with loneliness, lack of livelihood and an uncertain future.

11.30-13.00 Prowadzący/Chair: Ks. dr hab. Tomasz Szyszka, prof. UKSW

Ks. dr hab. Wojciech Kluj, prof. UKSW (President of International Association of Catholic Missiologists), Otwarcie konferencji / Opening of the conference

Ks. prof. dr hab. Kazimierz Lubowicki (PWT Wrocław), Biskupi afrykańscy na synodzie poświęconym rodzinie

Zdzisław Struzik (UKSW), Status wdowy i wdowieństwo w nauczaniu Jana Pawła II

Jarosław Różański (UKSW), Status wdowy i wdowieństwa w tradycji Kirdi (północny Kamerun)

13.15-14.45 Prowadzący/Chair: Bogusław Zero MA

Fr. Dr. Marcel Mukadi SDS (Jordan University College, Tanzania), Widowhood in the Church as Family in Africa: Shift of pastoral paradigm

Fr. Dr. Jacek Gorka OFM (Jordan University College, Tanzania), Widowhood in Tanzania:  Element of a cultural stagnancy

Fr. Louis Mbuyeh (UKSW), Widowhood in Cameroon Yesterday and Today: The Impact of Church in the Alleviation of the Plight of Widows

15.00-16.30 Prowadzący/Chair: Ks. dr hab. Wojciech Kluj, prof. UKSW

Fr. Polycarp Opio (UKSW), The Concept of Widowhood and wife inheritance in the Lango Culture, Uganda.

Fr. Dr Constantine Rupiny (UKSW), The Plights of Widows in Alur (Lwo) Society of Uganda

Fr. Prof. Faustin Nyombayire (L’Université de Technologie et des Arts de Byumba – UTAB, Rwanda), Le lévirat dans la culture du Rwanda traditionnel : d’une pratique coutumière à une éthique de solidarité responsable

Prezentowany tutaj drugi tom pt. „Afryka – bogactwo możliwości i współpracy” powstał jako owoc III Konferencji Afrykańskiej w Łodzi pt. „Afryka – kontynent możliwości czy zagrożeń”, która odbyła się z inspiracji Anny Grażyny Kister oraz konferencji w Tanzanii pt.„Changes and Identity in a Globalizing World” (Jordan University College), zorganizowanej przez dr. Jacka Górkę OFM i dr. Grzegorza Trelę i drugiej w Łodzi. W pierwszej, polskojęzycznej części niniejszej publikacji, zaprezentowane zostały najpierw teksty dotyczące problemów wspólnych dla kontynentu bądź wielu krajów (Jacek Jarosz, Pandemia COVID-19 jako wyzwanie dla mieszkańców Afryki; Konrad Czernichowski, Doświadczenia jednostronnych integracji walutowych; Karol Rozenberg, Doświadczenia Banku Gospodarstwa Krajowego jako banku rozwoju wspierającego handel Polski z Afryką; Marek Oktaba, Pomoc dla Afryki: marzenia organizacji pozarządowych; Anna Miśkowiec FMM, Nowe oblicze misji – pomoc przez wspieranie edukacji). Następnie umieszczono studia przypadków z Zimbabwe i Maritiusa (Józef Piotr Knap, Sytuacja zdrowotna Zimbabwe 1980–2021. Próba oceny; Patryk Orliński, Mauritius – tajemnica sukcesu gospodarczego i jego manifestacje w polityce zagranicznej małego państwa wyspiarskiego). Druga, angielskojęzyczna część książki, zbudowana jest według podobnego schematu; rozpoczyna się od problemów dotyczących całego kontynentu (Ejike Romanus Okorie , Human but Inhuman: the Humanism of Capitalism; Espérant Mwishamali Lukobo, African Values threatened by Changes), a następnie koncentruje się na wybranych problemach Tanzanii (Robert Galan Mashenene, Motivation for Self-Employment among Higher Education Graduates in Tanzania: Changes and Identity; Petro Maziku, Joseph Hella, Jeremiah Makindara, Effects of Non-Tariff Barriers on Maize Prices and Identity of Rural Smallholder Farmers in Mbozi and Mbomba Districts, Tanzania).

Wersja elektroniczna  jest dostępna gratis w PDF (open access):

Konrad Czernichowski, Jarosław Różański OMI (red.), Afryka – bogactwo możliwości i współpracy, t. 2, Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum 2021, ss. 263. // https://www.academia.edu/79051355/Afryka_bogactwo_możliwości_i_współpracy_t_2

Jan Paweł II rozpoczął pielgrzymowanie do Afryki w 1980 r., a zakończył w 2000 r. Przez te dwadzieścia lat odbył czternaście podróży apostolskich na ten kontynent. Pierwszą podróż apostolską do Afryki Jan Paweł II odbył w dniach 2–12 maja 1980 r. Podróż ta obejmowała sześć państw afrykańskich: Zair, Kongo, Kenię, Ghanę, Górną Woltę i Wybrzeże Kości Słoniowej. Podczas ostatniej (24–26 lutego 2000) odwiedził tylko jeden kraj – Egipt. W sumie podczas kilkunastu pielgrzymek na kontynent afrykański Jan Paweł II odwiedził 42 kraje.

W podróżach apostolskich Jana Pawła II nie daje się z reguły zauważyć klucza politycznego, gospodarczego czy geograficznego, chociaż w niektórych pielgrzymkach można się takiego dopatrywać. Podróże te miały przede wszystkim charakter duszpasterski czy też misyjny. W ich programie pojawiały się pewne stałe elementy: Eucharystia jako punkt centralny dnia i pielgrzymki; spotkanie z duchowieństwem i siostrami, klerykami, katechistami w katedrze lub innym miejscu (wyzwania ewangelizacyjne); wizyty kurtuazyjne u przedstawicieli władz oraz spotkania z dyplomatami (sprawy rozwoju, pokoju i współpracy); spotkanie ekumeniczne i międzyreligijne (zachęta do rozwijania dialogu i współpracy); odwiedziny u ludzi zmarginalizowanych (chorych, ubogich). Na spotkania z papieżem ściągały setki tysięcy, a nawet miliony pątników. Mimo obecności tłumów Ojciec Święty potrafił wytworzyć niepowtarzalną atmosferę i więź z zebranymi. Często wkładał podarowane mu elementy tradycyjnych, lokalnych ubiorów, przyjmował kontrowersyjne niekiedy prezenty, a ku oburzeniu wielu otwierał się na spotkania o charakterze religijnym, jak chociażby modlitwa w „świętym gaju” wyznawców tradycyjnych religii afrykańskich w Togoville. Szczere spotkanie z człowiekiem było jego atutem.

Wersja elektroniczna  jest dostępna gratis w PDF (open access):

Jarosław Różański, Jan Paweł II w Afryce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW 2021 // https://www.academia.edu/66518676/

25 listopada 2021 r. odbyła się Międzynarodowa Konferencja Misjologiczna pt. Family in Africa yesterday and today (Rodzina w Afryce wczoraj i dziś) zorganizowana przez Instytut Papieża Jana Pawła II, Katedrę Misjologii UKSW, Katedrę Teologii Moralnej i Nauk o Rodzinie WT UWM w Olsztynie, Jordan University College (Morogoro, Tanzania), International Association of Catholic Missiologists, Stowarzyszenie Misjologów Polskich, Institutum Mazenodianum, we współpracy z portalem Misyjne.pl. Konferencja odbyła się w gmachu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w sposób hybrydowy (stacjonarny i zdalny). Referat wprowadzający wygłosił ks. dr hab. Zdzisław Struzik, prof. UKSW (Rodzina w nauczaniu magisterium Kościoła w drugiej połowie XX w.). Kolejne referaty odnosiły się do sytuacji rodziny afrykańskiej: ks. prof. dr hab. Jarosław Różański OMI (UKSW), Małżeństwo u ludu Gidar (północny Kamerun); ks. prof. Faustin Nyombayire (L’Université de Technologie et des Arts de Byumba – UTAB, Rwanda), La famille au Rwanda: entre la tradition (africaine), les valeurs chrétiennes et les défis de la nouvelle éthique postmoderne; ks. Constantine Rupiny (UKSW), Marriage and Family in Alur Society Yesterday and Today; ks. dr Leonce Rambau CSSP (Jordan University College, Tanzania), The African Family: Then and Now; ks. dr Jacek Górka OFM (Jordan University College, Tanzania), A Tanzanian family model in the light of the Holy Family: differences and similarities; ks. prof. dr hab. Jacek J. Pawlik SVD (UWM), Czy tradycja afrykańska jest wsparciem dla rodziny chrześcijańskiej?; ks. Polycarp Opio (UKSW), Human development according to the traditional Lango society, Uganda; fr. Louis Mbuyeh Ngeh (UKSW), Marriage and Family within the Cameroonian context. Na zakończenie konferencji odbyła się dyskusja panelowa z udziałem doktorantów z Afryki. Dyskusji przewodniczył ks. dr. Mariusz Boguszewski. Udział wzięli m. in. księża: Tesfay Hailemariam, Alexander Dung, Bruno Yenkwo; Vianney Kyeune, Leonard Sanyu, Marcel Kpudzeka, Tesfaye Gebremichael Ago, Ovie Aghoghophia, John Paul Aisu, Walter Ukurikiyimfura oraz Admasu Gebre.

A second stage of evangelization began in the 19^th century. It included the territory of southern Sudan. Even in the very first missions, established both by Catholics and by Protestants, there were schools. This was in accord with missionary practice common at that time, which put great emphasis on schooling, making the missions in Africa the precursors of European-type education. This expanded all over the continent, especially after 1918, to such a degree that this period is sometimes referred to as the “golden age” of missionary schools. This development was not stopped even by two civil wars. It continues to progress since Sudan’s achieving independence even despite another—this time in southern Sudan—civil war.

Jarosław Różański, Szkolnictwo katolickie w południowym Sudanie wczoraj i dziś, in: Konrad Czernichowski, Jarosław Różański OMI (eds.), Afryka – bogactwo możliwości i współpracy, t. 1., Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum 2021, s. 249-273. PDF (open access) https://www.academia.edu/54401469/

Drugi etap ewangelizacji rozpoczął się w XIX w. Objął on także tereny południowego Sudanu. Już w pierwszych misjach, zakładanych tak przez katolików, jak i protestantów, pojawiły się szkoły. Było to zgodne z powszechna wówczas praktyką misyjną, która kładła duży nacisk na szkolnictwo sprawiając, iż misje stały się na terenie Afryki prekursorami szkolnictwa typu europejskiego. Rozwinęło się ona na całym kontynencie zwłaszcza po 1918 r. do tego stopnia, że okres ten nazywa się czasem „złotym wiekiem” szkół misyjnych. Rozwoju tego nie powstrzymały nawet obydwie wojny domowe. Rozwija się ona nadal po uzyskaniu przez Sudan niepodległości i pomimo kolejnej, tym razem już południowosudańskiej wojny domowej.

Jarosław Różański, Szkolnictwo katolickie w południowym Sudanie wczoraj i dziś, w: Konrad Czernichowski, Jarosław Różański OMI (red.), Afryka – bogactwo możliwości i współpracy, t. 1., Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum 2021, s. 249-273.

Wersja elektroniczna  jest dostępna gratis w PDF (open access) https://www.academia.edu/54401469/

Na książkę składają się dwie części – ogólna i dotycząca poszczególnych regionów i państw. W tematykę wprowadza analiza komparatystyczna krajów afrykańskich pod względem atrakcyjności inwestycyjnej, dokonana przez Konrada Czernichowskiego (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie). Autor przeanalizował szereg wskaźników, które opisują klimat do prowadzenia biznesu, a na koniec wszystkie je zagregował w jeden indeks, aby można było łatwo porównać ze sobą różne państwa.

W kolejnym tekście Karol Rozenberg z Banku Gospodarstwa Krajowego zwraca uwagę na ważną rolę eksportu w polskiej gospodarce. Swój udział we wsparciu eksporterów ma właśnie BGK. Omawia on finansowanie i zabezpieczenie transakcji eksportowych przy użyciu akredytywy, kredytu, gwarancji oraz skupu wierzytelności.

Jacek Jarosz z Fundacji „Redemptoris Missio” w swoim artykule zwraca uwagę na konieczność profesjonalizacji niesienia pomocy charytatywnej i rozwojowej. Skupia się przy tym na przygotowaniu kadr medycznych, czyli głównym obszarze kompetencji swojej fundacji.

Część pierwszą kończy tekst Malwiny Bakalarskiej (Polska Akademia Nauk) o wpływie otoczenia kulturowego na prowadzenie biznesu w Afryce. Już na konferencji wybrzmiało, jak ważny jest to czynnik, o którym nie powinno się zapominać – prezes Fundacji „Afryka Inaczej” Yaya Samake określił go mianem „kluczu do biznesu”. Autorka w swoim artykule wskazuje na potrzebę rozwijania trzech głównych obszarów: wiedzy o własnej kulturze i o różnorodności kulturowej świata; umiejętności reagowania na konflikty wynikające z różnic kulturowych; oraz postawy otwartości na innych przy zachowaniu własnej tożsamości.

W części drugiej Elżbieta Wiejaczka opisuje różnorakie skutki migracji zarobkowych Masajów. Można do nich zaliczyć dostrzeżenie przez Masajów pozytywów płynących z edukacji; zmianę źródła dochodów; spotkania z innymi grupami etnicznymi i narodami; przeformułowanie własnej hierarchii wartości; pomniejszanie się autorytetu starszyzny.

Krzysztof Danielewicz, który podczas konferencji opowiadał o Ruandzie, w książce charakteryzuje Mozambik ze szczególnym uwzględnieniem konfliktu, którego podłożem jest radykalny islam. Rekomenduje on władzom tego kraju podniesienie poziomu wyszkolenia i doposażenie sił bezpieczeństwa, amnestię i odpowiedni poziom wykształcenia dla ludzi młodych; rozwój programów rehabilitacyjnych dla tych, którzy dokonywali aktów agresji, budowanie postaw tolerancji i otwartości na inne grupy etniczne i wyznania czy realizację projektów rozwojowych.

Kolejne trzy artykuły dotyczą Madagaskaru. Milena Orlińska skupia się na pandemii COVID-19, a zwłaszcza na środkach, które przedsięwziął rząd, a także na reakcjach społeczeństwa, zaobserwowanych w mediach społecznościowych. Patryk Orliński charakteryzuje uwarunkowania społeczno-polityczne tego kraju w kontekście wizyty w nim papieża Franciszka w 2019 r. Małgorzata Klein natomiast wyczerpująco opisuje system edukacji i jej wpływ na subiektywną jakość życia.

Jarosław Różański OMI z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie również zajmuje się edukacją, tyle że w Sudanie Południowym. W czasach przedkolonialnych edukacja rodzima polegała głównie na przekazywaniu zawodu i zwyczajów (poprzez obrzędy inicjacyjne), ale także światopoglądu przez rodziny i grupy wiekowe. Szkoły koraniczne (medresy), powstające głównie przy meczetach, były i są skierowane do muzułmanów, i pomagają w pamięciowym opanowaniu Koranu w języku arabskim.

Jedyny tekst po angielsku autorstwa Nagmeldina Karamalli-Gaimalli, Magdaleny Górskiej i Konrada Trzonkowskiego (Wyższa Szkoła Handlu i Usług w Poznaniu) ma na celu analizę porównawczą reakcji rządu polskiego i sudańskiego na pojawienie się wirusa SARS-CoV-2. Autorzy przewidują, że skutki gospodarcze  pandemii COVID-19 będą dla Sudanu i całej Afryki olbrzymie.

Lucjan Buchalik przytacza wyniki swoich badań terenowych w Mali, aby pokazać, że masowy ruch turystyczny przyczynił się do zmian w kulturze Dogonów. W 2012 r., na skutek niepokojów politycznych na północy, ta masowość minęła. Załamanie się ruchu turystycznego odcisnęło znamię na gospodarce Mali i obecnie priorytetem jest, aby na powrót przyciągnąć turystów.

Konrad Czernichowski, Jarosław Różański OMI (red.), Afryka – bogactwo możliwości i współpracy, t. 1., Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum 2021, ss. 334.

Wersja elektroniczna  jest dostępna gratis w PDF (open access) https://www.academia.edu/54401469/

Mariusz Boguszewski, Rafał Pokrywiński (eds.), Catholic Church in selected African countries. Historical-pastoral perspective, Pelplin: Bernardinum 2021.

The Catholic Church in Africa is the part of the universal Church that is developing very dynamically. The remarkable historical heritage, the proximity of the missionary period and the present situation overlap to form an interesting subject for pastoral research. The book contains a series of articles on the Catholic Church in Africa, presenting the ecclesial situation in selected countries from a historical-pastoral perspective, allowing one to become acquainted with places and data that would otherwise be difficult to access for the European and Polish reader. The articles have a similar structure: they begin with a historical introduction, usually concerning the history of the missions in a given country, and then proceed downward, presenting a more detailed history of the diocese or ecclesiastical province in question. This is not only a starting point, but also a reference to the patrimony of faith, which, even when the conditions of the Church have changed, remains a foundation and a constantly valid point of reference. This is followed by a description, often including statistical data from a particular ecclesiastical province or diocese, together with the pastoral structure: the various commissions and the implemented pastoral strategies.

Open access: https://www.academia.edu/49304375/

Jarosław Różański, Kościół katolicki w dialogu z tradycyjnymi religiami afrykańskimi, Pelplin: Bernardinum 2020.

Pierwsze spotkania z tradycyjnymi religiami afrykańskimi w Nubii czy Etiopii nie są zbyt dobrze udokumentowane. W relacjach europejskich XVI-XVIII w. wieku wyraźnie przebija się brak wiedzy o nich i ich deprecjonowanie. Nieco lepiej prezentuje się wiek XIX i pierwsza połowa XX wieku. Ale i w tym czasie – pomimo pierwszych, szerszych relacji i badań – widać fragmentaryczna i raczej negatywną perspektywę, co wyraża się w używanej wówczas terminologii na określenie tradycyjnych religii afrykańskich: „animizm”, „fetyszyzm”, „totemizm”, „poganizm”, „kult przodków”, itp. Odnotować tutaj trzeba, iż pierwsze opracowania – i zarazem pierwsze próby dowartościowania religii i kultur afrykańskich – wyszły spod pióra misjonarzy. Wyraźny przełom w spojrzeniu na tradycyjne religie afrykańskie w Kościele katolickim zaznaczył się podczas Soboru Watykańskiego II. Następujący po nim szereg dokumentów Kościoła katolickiego wyraźnie dowartościował nie tylko same tradycyjne religie afrykańskie jako takie, ale szereg wartości, które one prezentują.

W pierwszej części niniejszego opracowania zarysowano najpierw długą historię spotkania chrześcijaństwa z nowymi kulturami i religiami oraz zarys refleksji nad możliwością zbawienia – w sensie chrześcijańskim i z punktu widzenia chrześcijańskiego – w tych religiach. Sięganie do samych korzeni chrześcijaństwa w kontekście tradycyjnych religii afrykańskich wydaje się uzasadnione, gdyż przez wieki mówiąc o religiach „pogańskich’ czy „niechrześcijańskich” w ogólności Kościół – czy Ojcowie Kościoła – mówił tym samym o religiach jako takich, a zatem także o tradycyjnych religiach afrykańskich. W drugiej części wskazano na ogromne zróżnicowanie kulturowe Afryki, które wpływa także na jej zróżnicowanie w organizacji życia społecznego, politycznego i religijnego, najczęściej bardzo ze sobą powiązanego. Podkreślono, iż tym, co z pewnością łączy kultury Afryki Subsaharyjskiej jest tradycyjna struktura wspólnotowa, która przenika wszystkie dziedziny życia. Jest ona organicznie powiązana z miejscowym systemem religijnym. Następnie – wychodząc od antropocentryzmu, właściwego tradycyjnym religiom afrykańskim – przedstawiono różnego rodzaju obrzędy religijne , które stanowiły jeden z podstawowych czynników integrujących wspólnotę i przenikających całe jej życie. Z punktu widzenia badaczy europejskich można w nich wyróżnić elementy magii i religii, ale w tradycyjnych religiach afrykańskich te dwie rzeczywistości często łączą się wprost nierozdzielnie. W następnych rozdziałach ukazano bogaty świat duchowy tradycyjnych religii afrykańskich, poczynając od najbliższych ludziom duchów przodków, czyli zmarłych, którzy osiągnęli ten status. Następnie zaprezentowano bogaty świat pozostałych duchów oraz świat bóstw i herosów.

Duchami zaś nazywamy byty stojące poniżej bóstw. Duchy te są bardzo liczne, z reguły ani dobre, ani złe. Ich działanie w dużej mierze zależy od człowieka. Na końcu przedstawiono koncepcję Istoty Najwyższej i formy jej kultu. W trzeciej części zaprezentowano możliwości i uwarunkowania (w tym trudności) dialogu oraz konkretne jego formy (dialog życia, współpraca w pomocy w rozwoju, dialog zaangażowania społecznego, dialog wymiany teologicznej oraz dialog doświadczenia religijnego.

Książkę można pobrać bezpłatnie w PDF pod adresem: https://www.academia.edu/49113298/ 

Jarosław Różański, Kościół katolicki w dialogu z tradycyjnymi religiami afrykańskimi, Pelplin: Bernardinum 2020.

The first meetings with traditional religions of Africa in Nubia or Ethiopia are not very well documented. In European relations of the 16^th-18^th centuries there is a clear lack of knowledge, and a depreciation, of them. The 19^th century and first half of the 20^th century were somewhat better. But at this time too — despite the first, broader reports and research — a fragmented and rather negative perspective is to be seen, expressed in the terminology used at that time for describing traditional African religions: “animism,” “fetishism,” “totemism,” “paganism,” “cult of ancestors,” and so on. It is necessary to note here that the first reports — and at the same time the first attempts at valuing African religions and cultures — came from the pens of missionaries. The Second Vatican Council marked a distinct breakthrough in the perception of traditional African religions by the Catholic Church. The series of documents of the Catholic Church that followed clearly appreciated not only the traditional African religions themselves, but also the numerous values they demonstrate. The first part of the present study gives an overview of the long history of Christianity’s encounter with new cultures and religions as well as an outline reflection on the possibility of salvation — in the Christian sense and from the Christian point of view — in these religions. Reaching to the very roots of Christianity within the context of traditional African religions seems justified, because for centuries when speaking of “pagan” or “non-Christian” religions in general, the Church — or the Fathers of the Church —spoke this way of religions, and therefore also of traditional African religions.

The second part of this study points to the huge variety of cultures in Africa, which has an influence also on diversity in the organization of social, political, and religious life, which are most often closely connected to each other. It is emphasized that what undoubtedly connects the cultures of Sub-Saharan Africa is the traditional community structure which permeates all areas of life. It is organically linked to the religious system of the locality. Then — starting from the anthropocentrism characteristic of traditional African religions — are presented various types of religious rites and rituals, which formed one of the basic factors for integrating the community, and permeating its entire life. From the point of view of European researchers, it is possible to discern elements of magic and of religion in these rituals, but in traditional African religions these two realms are often inseparably connected. The succeeding chapters show the rich spiritual world of traditional African religions, beginning with the spirits of these peoples’ closest ancestors, that is to say, the deceased who have reached this status. Then are presented the rich world of other spirits, and also the world of deities and heroes. Spirits are what we call the beings who stand below the deities. These spirits are very numerous, and as a rule are neither good nor bad. Their activity depends to a great extent upon the person.

At the end is presented the concept of a Supreme Being and the forms of His cult. In the third part of the study are presented possibilities and conditions (including difficulties) for dialogue and its specific forms (dialogue of life, collaboration in aiding development, dialogue of social involvement, dialogue of theological exchange, and dialogue of religious experience).

Open access: https://www.academia.edu/49113298/