Jarosław Różański OMI (red.), Afryka – bogactwo możliwości i współpracy, t. 3, Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum 2023.

Open access:

https://www.academia.edu/102274204/Afryka_bogactwo_możliwości_i_współpracy_t_3

Niniejszy zbiór tekstów powstał z inspiracji IV Konferencji Afrykańskiej „Afryka – niewykorzystany potencjał”, która odbyła się w Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej w dniach 6–8 października 2022 r. Nie jest on jednak jej odzwierciedleniem. W prezentowanym tomie znalazły się wybrane teksty referatów wygłoszonych podczas konferencji oraz nowe, nadesłane specjalnie dla tego tomu. Całość otwiera rozprawa Marka Kulczyka pt. „Polski interes polityczny w strefie Sahelu – próba definicji”. Jest to prezentacja refleksji uczestnika licznych przedsięwzięć inwestycyjnych wskazująca, iż obecna sytuacja polityczna jest dobrym czasem na zbudowanie dobrej pozycji gospodarczej Polski w regionie Sahelu. Kolejny, obszerny artykuł pt. „Działania na rzecz promocji ludzkiej w Afryce Subsaharyjskiej ukazane we współczesnych polskojęzycznych książkach misyjnych”, autorstwa Aleksandry Jacoń, przedstawia panoramę działań polskich misjonarzy i misjonarek w Afryce od dziesięcioleci pracujących także na rzecz rozwoju gospodarczego kontynentu. Ich praca w kontekście refleksji gospodarczych często jest niestety pomijana. Kolejne teksty zawarte w niniejszym tomie ukazują wybrane zagadnienia gospodarcze, począwszy od zachodniego Sahelu omawianego w pierwszym tekście (Jarosław Różański „Gospodarka Gidarów (północny Kamerun) wczoraj i dziś”), przez Afrykę Wschodnią (Mariusz Patey, „Etiopia: kraj możliwości i traconych szans w kontekście współpracy gospodarczej z Polską”; Małgorzata Madej, „Edukacja – pierwszy krok w rozwoju. Materiały edukacyjne ojców białych dla ludu Bemba”) przez ukazanie polskiej pomocy medycznej na kontynencie (Józef Piotr Knap, „Polska medycyna z pomocą Afryce. Rys historyczny”) po Madagaskar (Mateusz Gurbiel, Katarzyna Urban, „Wyspa paradoksów – o wodzie na Madagaskarze”).

Jarosław Różański, L’œuvre des Missionnaires Oblats de Marie Immaculée polonais au Cameroun (1970-2010), Roma: Missionarii OMI 2021.

Open access: https://www.academia.edu/102273961/L_œuvre_des_Missionnaires_Oblats_de_Marie_Immaculée_polonais_au_Cameroun_1970_2010_

The systematic process of evangelization of Northern Cameroon began in 1946 with the arrival of sixteen French missionaries, the Oblates of Mary Immaculate. For the first twenty years, they have made tremendous missionary effort in the area, covering almost 1/3 of the total territory of Cameroon. Since 1970 they were assisted by the Polish Oblates of Mary Immaculate, who gave new impetus to the work of evangelization.

The first group of Polish Oblates arrived to Guider on February 4, 1970. They were fathers:  Tadeusz Krzeminski, Czeslaw Schubert, Joseph Leszczynski and Eugeniusz Jureczko. They were joined by two Polish Oblates born in France, working for several years in this region: Pawel Michalak and Felix Struzek, creating the so-called „Polish Group” led by Pawel Michalak as a superior. In the years 1971-1975 the number increased to 15 people, including two scholastics undertaking a missionary internship. In 1975, this small group of missionaries already served eight established mission stations and 215 Christian communities in the bush. Half of the missions, and as many as 63 communities in the bush, were founded by the Polish Oblates. There was approximately six thousand Catholics in the area covered by Polish missionaries. They baptized nearly three thousand people and the number of catechumens reached 4200  people.

The Delegation of the Polish Province of the Missionary Oblates of Mary Immaculate in Figuil was established on May 11, 1975, and was called „Figuil Delegation”. This new organized religious structure facilitated further dynamic performance. In 1978, the Polish Oblates baptized 1050 people, and received 6000 catechumens. In the nineties of the twentieth century Polish Oblates already served thirteen missions, reaching nearly five hundred Christian communities located in the bush. Despite the continuous strengthening of the Figuil Delegation missionary personnel, it remained in the range of thirty missionaries. Some of them had to leave Cameroon for health reasons. In the nineties of the twentieth century, Polish Oblates accounted for almost half of the clergy of the Archdiocese of Garoua. Since 1980 until today they also acted as the General Vicars of the diocese (Eugeniusz Jureczko, Jozef Leszczynski, Krzysztof Trociński).

In the area entrusted to the Polish Oblates, there were already three well-organized missions: Guider, Lam and Bidzar Gidar. A missionary from Guider also ministered to the Daba Country and to the Mandala Village. In the late eighties and early nineties, Polish Oblates took over four more missions outside the area assigned to them for the evangelization. Poli mission was taken over by Polish Oblates at the end of January 1982. In 1990, the Oblates ministered to the second mission in the Dowayo Country in Fignolé. They also served mission stations in Tapare area, where there was a large refugee camp for people from war-torn Chad. In June 1990, they took over another mission in Ndingtire, in the Alantika Mountains, and in 1988 Karna-Mbé mission in the Diocese of Ngaoundéré. It was their first mission outside the Archdiocese of Garoua. After the appointment of Bishop Eugeniusz Jureczko of Yokadouma Diocese (May 20, 1991), the Polish Oblates took over the mission in Salapoumbé in his diocese.

Polish Oblates did not limit themselves to the missions established before their arrival. The first institution founded from scratch by Polish Oblates, was in Figuil. The concrete foundations for the mission were laid in July 1973. In December 1974, four Polish Servants of the Blessed Virgin Mary – Silesian settled down in Figuil. January 1, 1975 – during the Solemnity of Mary Mother of God, the newly built church, surrounded by gathered crowds of the Gidars and representatives of other tribes, was consecrated. This building has become a perfect example of implementing inculturation in the religious architecture. The first priestly and religious vocations also arose in Figuil mission. This mission became the main Polish Oblate mission in northern Cameroon and the seat of the Polish Delegation. Another mission was founded by Polish Oblates in Bibémi. The area entrusted to the Polish Oblates in Bibemi lamidat covered approximately ten thousand square kilometers. The missionaries built chapels in many villages, including Hula and Mandjola, Paderme and Bere. The second mission founded by the Polish Oblates in Bibemi lamidat was in Boula Ibib.

The Poles also founded two missions in the lamidat of Rey Bouba, still today a kind of enclave on the territory of Cameroon, characterized by a fairly despotic rule of the local Muslim rulers, having fortified castle, private police and prison. In 1972, they founded the mission in Tcholliré, where they built solid houses for missionaries and nuns and church. The second Catholic mission founded by Poles in this lamidat was the mission in Madingrin.

The last mission founded by Polish Oblate missionaries in northern Cameroon was in Majo Oulo, at the foot of the Mandara Mountains. Moreover, Polish Oblates also established two outposts in the Diocese of Yokadouma: Garigombo – Ngoundi and the parish of Notre Dame de la Paix in Yokadouma.

In total, in the years 1970-2010 sixty nine Polish Oblates of Mary Immaculate was engaged in the missionary work in Cameroon.

Jarosław Różański, L’œuvre des Missionnaires Oblats de Marie Immaculée polonais au Cameroun (1970-2010), Roma: Missionarii OMI 2021.

Open access: https://www.academia.edu/102273961/L_œuvre_des_Missionnaires_Oblats_de_Marie_Immaculée_polonais_au_Cameroun_1970_2010_

Misje oblatów w północnym Kamerunie stanowią jedną z najpiękniejszych kart w historii misji tego zgromadzenia zakonnego, kart wciąż wyraźnie niedocenianych. Przez sześćdziesiąt lat na prawie nie dotkniętym ewangelizacją terenie wyrosło pięć dynamicznych diecezji – w tym cztery na terenie Kamerunu – z własnymi rodzimymi tradycjami i z miejscowym duchowieństwem, wspólnotami zakonnymi, sporą liczbą wiernych oraz instytucjami chrześcijańskimi. Duży wkład w to dzieło mają także polscy oblaci Maryi Niepokalanej. Pierwsza grupa polskich oblatów dotarła do Guider 4 lutego 1970 r. W 1975 r. polscy oblaci obsługiwali już 8 stałych stacji misyjnych oraz 215 wspólnot chrześcijańskich w buszu. Z tego połowa misji i aż 63 wspólnoty w buszu zostały założone przez nich. 11 maja 1975 r. została erygowana zakonna Delegatura Polskiej Prowincji Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Figuil, zwana w skrócie „Delegaturą Figuil”. Nowa zorganizowana struktura zakonna ułatwiła dalsze dynamiczne działanie. W samym tylko 1978 r. w misjach prowadzonych przez polskich oblatów chrzest przyjęło 1050 osób, a w katechumenacie było ok. 6000. W latach dziewięćdziesiątych XX w. polscy oblaci obsługiwali już 13 misji, docierając do prawie 500 wspólnot chrześcijańskich w buszu. Pomimo ciągłego wzmacniania personel misyjny Delegatury Figuil utrzymywał się w granicach 30 misjonarzy. Część z nich bowiem opuszczała Kamerun ze względów zdrowotnych. W latach dziewięćdziesiątych XX w. polscy oblaci stanowili prawie połowę duchowieństwa archidiecezji Garoua.

Na terenie powierzonym polskim oblatom do ewangelizacji istniały już trzy dobrze zorganizowane misje. Były nimi misje Guider, Lam i Bidzar w kraju Gidarów. Misjonarz z Guider dojeżdżał także do kraju Dabów, do wioski Mandama. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych polscy oblaci przejęli cztery kolejne misje poza terenem powierzonym im do ewangelizacji: Poli, Fignolé, Ndingtire i Karna-Mbé w diecezji Ngaoundéré. Była to ich pierwsza misja poza granicami archidiecezji Garoua. Po mianowaniu o. Eugeniusza Juretzko ordynariuszem diecezji Yokadouma (20 maja 1991 r.) polscy oblaci przejęli misję w Salapoumbé w jego diecezji.

Polscy oblaci nie ograniczyli się do przejęcia wcześniej założonych misji. Pierwszą placówką, założoną od podstaw przez polskich oblatów, była misja w Figuil. Budowę materialnych podstaw misji rozpoczęto w lipcu 1973 r. 1 stycznia 1975 r. poświęcono kościół, który stał się dobrym przykładem inkulturacji w budownictwie sakralnym. W misji Figuil zrodziły się także pierwsze powołania kapłańskie i zakonne. Misja ta stała się główną misją polskich oblatów w północnym Kamerunie oraz siedzibą władz polskiej delegatury zakonnej.

Kolejne misje polscy oblaci założyli w Bibémi, Boula Ibib, Tcholliré i Madingrin. Ostatnią misją założoną przez polskich misjonarzy oblatów w północnym Kamerunie była misja w Mayo Oulo. Ponadto polscy oblaci założyli także dwie placówki w diecezji Yokadouma: Garigombo-Ngoundi oraz parafię Nôtre Dame de la Paix w mieście Yokadouma.

21 maja 1997 r. Delegatura Figuil przestała istnieć, wchodząc w skład nowo utworzonej oblackiej prowincji Kamerun. W jej strukturach znalazło się 30 polskich oblatów, pracujących w 17 misjach, w tym także w trzech misjach we wschodnim Kamerunie, w diecezji Yokadouma. Ogółem w latach 1970-2010 w Kamerunie pracowało 69 polskich oblatów Maryi Niepokalanej.

Jarosław Różański, L’œuvre des Missionnaires Oblats de Marie Immaculée polonais au Cameroun (1970-2010), Roma: Missionarii OMI 2021.

Open access: https://www.academia.edu/102273961/L_œuvre_des_Missionnaires_Oblats_de_Marie_Immaculée_polonais_au_Cameroun_1970_2010_

La mission des Oblats de Marie Immaculée au nord du Cameroun est l’une des plus belles pages, encore largement méconnue, de l’histoire de cette congrégation. En soixante ans, dans cette région à peine touchée par l’évangélisation, cinq diocèses dynamiques ont vu le jour – quatre au Cameroun et un au Tchad – avec leurs propres traditions, un clergé local, des communautés religieuses, un grand nombre de fidèles, ainsi que des institutions chrétiennes. Bien que l’on ne puisse juger du niveau d’enracinement du christianisme dans la culture locale, il convient d’apprécier l’intégration au christianisme, représenté par l’Église catholique, de nombreux éléments de la culture locale. Le christianisme s’y est enraciné pour de bon. Après le Concile Vatican II, en raison du manque de vocations dans les provinces oblates de France, l’activité missionnaire dans le Nord-Cameroun connait des changements fondamentaux. Une contribution particulière a été apportée par les Oblats de la Province de Pologne. Le premier groupe d’Oblats polonais est arrivé à Guider le 4 février 1970. Il se composait des pères Tadeusz Krzemiński, Czesław Szubert, Józef Leszczyński et Eugeniusz Juretzko. Ce groupe a été rejoint par deux Oblats français d’origine polonaise qui travaillaient dans cette région depuis plusieurs années : les pères Paweł Michalak et Feliks Strużek, créant ainsi le « Groupe dit polonais », dont le supérieur était le père Michalak. Dans les années 1971-1975, ce groupe a atteint le nombre de 15 missionnaires, parmi lesquels on compte deux séminaristes en stage missionnaire. En 1975, les Oblats polonais desservaient déjà 8 missions et 215 communautés chrétiennes dans la brousse. Ils avaient eux-mêmes fondé la moitié de ces missions et 63 communautés en brousse.

En 1975, la Délégation de la Province de Pologne des Missionnaires Oblats de Marie Immaculée à Figuil, en abrégé « la Délégation de Figuil », était érigée. Cette nouvelle structure religieuse a permis d’améliorer les activités. Rien qu’en 1978, dans les missions desservies par les Oblats polonais, 1 050 personnes ont été baptisées et il y avait environ 6 000 catéchumènes. Dans les dix dernières années du XX^e siècle, les Oblats polonais desservaient déjà 13 missions, atteignant près de 500 communautés chrétiennes dans la brousse. Malgré un renouvellement continu, le personnel de la mission de la Délégation de Figuil a toujours tourné autour de 30 missionnaires. Certains d’entre eux ont quitté le Cameroun pour des raisons de santé. Dans les dix dernières années du XX^e siècle, les Oblats polonais représentaient près de la moitié du clergé de l’archidiocèse de Garoua. À partir de 1980, les pères Eugeniusz Juretzko, Józef Leszczyński, Krzysztof Trociński ont également été vicaires généraux du diocèse.

Dans la zone confiée aux Oblats polonais pour l’évangélisation il y avait déjà trois missions bien organisées, celles de Guider, Lam et Bidzar en pays Guidar. Un missionnaire de Guider allait régulièrement à Mandama au pays Daba. Au tournant des années quatre-vingt et quatre-vingt-dix, les Oblats polonais ont pris en charge quatre autres missions en dehors de la zone qui leur avait été confiée : Poli, Fignolé, Ndingtiré et Karna-Mbé dans le diocèse de Ngaoundéré. C’étaient leurs premières missions en dehors de l’archidiocèse de Garoua. Ensuite, après la nomination du père Eugeniusz Juretzko comme ordinaire du diocèse de Yokadouma, le 20 mai 1991, les Oblats polonais ont accepté la mission de Salapoumbé dans son diocèse.

Les Oblats polonais ne se sont pas limités à la prise en charge de missions déjà établies. La première installation, fondée de toutes pièces par les Oblats polonais, était la mission de Figuil. La construction des fondations matérielles de la mission a débuté en juillet 1973. Le 1^er janvier 1975, une nouvelle église fut consacrée, qui devint un bon exemple d’inculturation dans l’architecture sacrée. Dans la mission de Figuil sont nées les premières vocations sacerdotales et religieuses. Cette mission est devenue la mission principale des Oblats polonais dans le Nord-Cameroun et le siège des autorités de la Délégation de la Province de Pologne.

De nouvelles missions ont été fondées à Bibémi, Boula Ibib, Tcholliré et Madingrin. La dernière mission fondée par les missionnaires Oblats polonais dans le nord du Cameroun a été celle de Mayo Oulo. En outre, les Oblats polonais ont également fondé deux missions dans le diocèse de Yokadouma : Garigombo-Ngoundi et la paroisse Notre-Dame de la Paix, dans la ville de Yokadouma. Entre 1970 et 2010, ce sont au total 69 Oblats polonais qui ont travaillé au Cameroun.

Lucjan Buchalik, Jarosław Różański (red.), Ex Africa semper aliquid novi, t. VI, Żory: Muzeum Miejskie w Żorach, Polskie Towarzystwo Afrykanistyczne 2022.

Answering the question Quid novi ex Africa? The City Museum of Żory responds to this in the sixth volume of this series by pointing to some of the achievements of Polish researchers relating to the wealth of African aesthetics. Aspects from the fields of aesthetic beauty, survival, valuation and assessing of objects in terms of their artistic value, are a problem taken up numerous times by various currents of reflection, beginning in antiquity. As regards Africa, they are undoubtedly also a meeting of local concepts (not explicitly clarified) and the European view, which, nolens volens, has strongly influenced the perception and interpretation of that which is most often raised in aesthetics: “beauty.” Although this term is not unambiguous, and beauty is perceived in diverse ways by researchers of Africa, the texts collected in the present volume once again refer to this subject matter fundamental to aesthetics.

The texts collected in this volume clearly show that insight into beauty is much broader than classically understood art. The texts of this volume refer, for example, to the artistic production of ready-made, mass-produced items (batiks, pagnes wax, fashion trends, and a vast world of postcards). In the case of objects from the sphere of the sacred (masks, sculptures) it can be combined with the sphere of the sacred. Since the present publication series is from the City Museum of Żory, there is no lack of topics associated with specific museum sets and collections (in the National Museum of Ethnography in Warsaw and the Missionary and Ethnographic Museum in Pieniężno). The perspective for the research in this volume is also contemporary concepts of visual culture, and more precisely, their interdisciplinary aspect in terms of cultural studies.  There is also the question of the standing of African art. Is it really—as Gilles Gontier, contrarily quoted in this volume, notes—that African art does not exist in Africa, if it does not represent a certain amount of European money, if it is not sold to Europeans?

Open access: https://www.academia.edu/98298564/Ex_Africa_semper_aliquid_novi

Lucjan Buchalik, Jarosław Różański (red.), Ex Africa semper aliquid novi, t. VI, Żory: Muzeum Miejskie w Żorach, Polskie Towarzystwo Afrykanistyczne 2022.

Odpowiadając na pytanie Quid novi ex Africa ? Muzeum Miejskie w Żorach odpowiada w szóstym tomie serii wydawniczej Ex Africa semper aliquid novi wskazując na część dorobku polskich badaczy, związaną z bogatą estetyką afrykańską. Zagadnienia z zakresu piękna estetycznego, przeżycia, wartościowania i oceny przedmiotów pod względem ich wartości artystycznej są problemem wielokrotnie poruszanych przez różne nurty refleksji, począwszy od starożytności. W odniesieniu do Afryki są one bez wątpienia także spotkaniem koncepcji miejscowych (nie wyrażonych wprost) i spojrzenia europejskiego, które nolens volens bardzo mocno wpłynęło na postrzeganie i interpretowanie tego, co w estetyce bywa najczęściej poruszane – „piękna”. Mimo, iż termin ten nie jest jednoznaczny, a piękno jest różnie postrzegane przez badaczy Afryki, teksty zebrane w niniejszym tomie raz jeszcze odwołują się do tych fundamentalnych dla estetyki przedmiotów.

Z tekstów zebranych w niniejszym tomie wynika wyraźnie, iż spojrzenie na piękno jest o wiele szersze, niż klasycznie pojmowana sztuka. Teksty z niniejszego tomu odwołują się na przykład do produkcji artystycznej przedmiotów gotowych, produkowanych seryjnie (batiki, pagnes wax, trendów modowych, bogatego świata widokówek pocztowych). W przypadku obiektów ze sfery sacrum (maski, rzeźby) może być połączony ze sferą sacrum. Ponieważ niniejsza seria wydawana jest przez Muzeum Miejskie w Żorach, nie brak w niej także tematów związanych z konkretnymi zbiorami i kolekcjami muzealnymi (w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, w Muzeum Misyjno-Etnograficznego w Pieniężnie). Perspektywą dla badań w niniejszym tomie są także współczesne koncepcje kultury wizualnej, a dokładniej ich interdyscyplinarny wymiar kulturoznawczo. Jest to zarazem pytanie o kondycję sztuki afrykańskiej. Czy rzeczywiście – jak zauważa przekornie cytowany w tym tomie Gilles Gontier – sztuka afrykańska w Afryce nie istnieje, o ile nie stanowi określonej sumy europejskich pieniędzy, jeśli nie jest sprzedawana  Europejczykom?

Wolny dostęp:

https://www.academia.edu/98298564/Ex_Africa_semper_aliquid_novi

Waldemar Cisło, Jarosław Różański, Maciej Ząbek (red.), Bilad as-Sudan – Stare kultury i nowe wyzwania,Warszawa–Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Uniwersyteckie Centrum Badań Wolności Religijnej UKSW 2022. // Wolny dostęp: https://www.academia.edu/93413373/Bilad_as_Sudan_Stare_i_nowe_wyzwania

Kolejnym, dziewiąty tom Bilad as-Sudan otwiera artykuł Marka Kulczyka „Między modą a wpływem – miejsce meczetów w architekturze Sahelu”, który podejmuje wyzwanie odpowiedzi na pytanie o główne czynniki decydujące o kierunkach rozwoju architektury meczetów w Sahelu. Następują po nim dwa teksty poświęcone Signares – potomkiniom Afrykanek i Europejczyków. Ryszard Vorbrich w rozdziale „Métises – społeczna i kulturotwórcza rola grupy mieszanego pochodzenia w społeczeństwie Senegalu” ukazuje ich historię i istotną rolę, jaką pełniły w Senegalu, a z kolei Robert Piętek omawia ich dzieje na Saint Louis i Gorée w XVIII w. Tekst Lucjana Buchalika „Turystyczny raj czy smutek tropików? Przykład Sombów z Beninu” jest wynikiem badań terenowych prowadzonych w Beninie, a Dariusz Skonieczko omawia „Maski rytualne sekretnych stowarzyszeń ludu Bamana z Mali”. Kolejnym tekst autorstwa Sylwii Kulczyk „Dostępność i rozpoznawalność jako czynniki kształtujące przestrzeń turystyczną Nigru” prezentuje perspektywę geografa i przedstawia zastosowania rozważań teoretycznych dotyczących typów relacji pomiędzy destynacją turystyczną a otoczeniem na przykładzie Nigru i historii turystyki w tym regionie. Eric Kossi Midodzi Hounaké w rozdziale „Współczesne katolickie obrzędy pogrzebowe a obrzędy tradycyjne w Lomé” przedstawia problemy ikulturacji obrzędów pogrzebowych w Lome. Z kolei tekst Jarosława Różańskiego dotyczy lamidatu Reï Bouba w Kamerunie, obszaru funkcjonującego jako niezależna struktura polityczna. Dwa następne teksty poświęcone są Republice Środkowoafrykańskiej: Edyta Łubińska spisuje wrażenia etnologa („Współczesny świat Zande. Życie w sercu Afryki w cieniu nieustających konfliktów. Obserwacje z terenu”), a Izabela Cywy omawia „Wybory prezydenckie w Republice Środkowoafrykańskiej jako narzędzie destabilizacji państwa”. Rozdział Macieja Ząbka pt. „Kawa i dym. Lokalne i globalne konteksty używek w Sudanie” przedstawia krótką historię tych dwóch używek w świecie islamu ze szczególnym uwzględnieniem Sudanu. Rozdział zamykający tom, autorstwa Piotra Malińskiego dotyczący badań prowadzonych w Afryce przez Leona Cienkowskego („Nad Nilem Błękitnym, Białym i w Kordofanie. O badaniach terenowych Leona Cienkowskiego w 1848 roku na podstawie źródeł rosyjskojęzycznych”).

Constantine Rupiny, Alur Customary Marriage in Light of the Catholic Sacrament of Marriage, Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum 2022.

Constantine Rupiny is a priest of Nebbi Catholic Diocese. He has a doctorate in Dogmatic Theology from Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw. He also has a Licentiate in Philosophy from the Pontifical Urbaniana University in Rome. He has been a lecturer of some branches of philosophy at Uganda Martyrs’ National Major Seminary, Alokolum – Gulu in Uganda.

Marriage is an important institution, which usually concerns all human beings regardless of their religious, cultural or philosophical affiliations. This book presents the Catholic doctrine of marriage sacrament, as is rooted in the Sacred Scripture and is developed in the history of the Church, for a faithful evangelisation of the Alur people by entering into a dialogue with their culture so that Catholic marriage does not appear foreign to them in both its doctrinal and praxeological dimensions. The book concerns especially the Alur Catholics of Nebbi Catholic Diocese. Tenets of both the Catholic doctrine of marriage sacrament and the Alur customary marriage have been described, examined and compared in view of the possibility of a canonical incorporation of some of the valuable elements of Alur customary marriage into Catholic marriage doctrine, preparation and celebration.

Open access:

https://www.academia.edu/84178821/Constantine_Rupiny_Alur_Customary_Marriage_in_Light_of_the_Catholic_Sacrament_of_Marriage

Tradycyjne małżeństwo Alur w świetle katolickiego sakramentu małżeństwa

Constantine Rupiny, Alur Customary Marriage in Light of the Catholic Sacrament of Marriage, Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum 2022.

Constantine Rupiny jest kapłanem diecezji katolickiej Nebbi (Uganda), doktorem teologii dogmatycznej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Posiada również licencjat z filozofii z Papieskiego Uniwersytetu Urbaniana w Rzymie. Był wykładowcą filozofii w Uganda Martyrs’ National Major Seminary, Alokolum – Gulu w Ugandzie.

Jego książka – oparta o rozprawę doktorską pod takim samym tytułem – wpisuje się w potrzebny nurt opracowujący poszczególne elementy miejscowych kultur afrykańskich w kontekście orędzia Ewangelii. Jest ona próbą przedstawienia katolickiej doktryny sakramentu małżeństwa, zakorzenionej w Piśmie Świętym i rozwiniętej w historii Kościoła w dialogu z kulturą Alur – grupy etnicznej z rodziny Luo, żyjącej m.in. na terenie Ugandy. Książka chce ukazać otwartość Kościoła na rozważne czerpanie z cennych elementów kultury Alur poprzez ukazanie możliwości doktrynalnego i kanonicznego włączenia rodzimych elementów do chrześcijańskiego przygotowania, celebracji i wsparcia miejscowego małżeństwa.

Pierwszy rozdział przedstawia założenia teologii sakramentu małżeństwa zakorzenione w Piśmie Świętym oraz rozwinięte doktrynalnie i kanonicznie w historii Kościoła. Obejmuje on również ewolucję poszczególnych elementów obrzędów małżeńskich w historii Kościoła ze stosunkowo rozbudowanym przedstawieniem przygotowania do małżeństwa chrześcijańskiego i jego liturgicznej celebracji współcześnie. Drugi rozdział skupia się na istotnych elementach rodzimego małżeństwa Alur, w którym uwzględniono m.in. następujące etapy: koncepcję małżeństwa Alur, przygotowanie do małżeństwa, celebracja głównych obrzędów oraz prowadzenie po ślubie. W tym rozdziale omówiono również warunki i formy małżeństwa kulturowego Alur. Trzeci rozdział dotyczy oceny moralnej i prawnej małżeństwa zwyczajowego Alur w świetle sakramentu małżeństwa. Ocena elementów zwyczajowego małżeństwa Alur w świetle katolickiej doktryny małżeństwa doprowadziła do wniosku, iż niektóre elementy zwyczajowego małżeństwa Alur są zgodne z tradycją chrześcijańską, podczas gdy inne nie. Elementy zgodne dotyczą m.in. małżeństwa zawieranego między mężczyzną i kobietą, pozytywnego zaangażowania społeczności w aranżację, celebrację małżeństwa i pomoc poślubną, wartość dzieci w małżeństwie. Elementy, które są niezgodne obejmują m.in.  poligamię, przesadną ingerencję teściów w małżeństwo młodych, możliwość rozwodu. Czwarty rozdział przedstawia propozycje duszpastersko-liturgiczne dotyczące przygotowania, celebracji i katechezy poślubnej katolicko-alurskiej. Cenne elementy kulturowe Alur, które są zgodne z katolicką doktryną o małżeństwie są w tej propozycji uwzględniane bez uszczerbku dla szlachetności katolickiej doktryny o małżeństwie.

Wersja elektroniczna  jest dostępna gratis w PDF (open access):

https://www.academia.edu/84178821/Constantine_Rupiny_Alur_Customary_Marriage_in_Light_of_the_Catholic_Sacrament_of_Marriage

Być wdową w Afryce. Wdowieństwo jako strata, zmiana stanu i fatum. Tytuł konferencji naukowej, która odbyła się 9 czerwca 2022 r. w Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.Organizatorzy: Instytut Papieża Jana Pawła II, Katedra Misjologii UKSW, Katedra Teologii Moralnej i Nauk o Rodzinie WT UWM w Olsztynie, Jordan University College (Morogoro, Tanzania), Stowarzyszenie Misjologów Polskich, Institutum Mazenodianum, we współpracy z portalem Misyjne.pl

Skala wdowieństwa na świecie jest ogromna, ponieważ szacuje się, że 8 do 13% populacji można do takiego stanu zaliczyć. Ponadto stan ten w Afryce dotyczy głównie kobiet, na przykład w Afryce Południowej 90 % to wdowy, a tylko 10 % to wdowcy. Tłumaczy się to wieloma czynnikami. W krajach, gdzie toczą się wojny, giną głównie mężczyźni, pozostawiając żony z dziećmi. Większość uchodźców na świecie to kobiety i dzieci, w tym wiele wdów. Zwyczaj małżeństwa starszych mężczyzn z młodymi dziewczynami powoduje, że ci pierwsi umierają pozostawiając relatywnie młode wdowy.

Okazuje się, że wdowy są najbardziej zmarginalizowaną grupą społeczną. Obok samotności i żałoby związanej bezpośrednio ze śmiercią męża, ogarnia je przerażający lęk dotyczący przyszłości. Jej status społeczny wynikał ze statusu męża. Po jego śmierci, kobieta musi walczyć o niego od nowa. Często traci ona dom, który jest zajmowany przez rodzinę męża, pozbawia się jej opieki nad dziećmi, czasem odsyła do swojej rodziny. Zdarza się też, że zmuszana jest do powtórnego małżeństwa, oskarżana o czarownictwo, a pozbawiona środków do życia musi żebrać aby przeżyć.

Odnośnie Afryki krążą stereotypy, które będąc rzadko prawdziwymi, przybierają charakter życzeniowych mitów. Mówi się, że większość wdów to stare kobiety mające dorosłe dzieci; mogą otrzymać wsparcie finansowe i emocjonalnej od poszerzonej rodziny, ponieważ system gwarantuje wdowie dostęp do dochodu rodzinnego; dzieci, głównie synowie, zapewniają bezpieczeństwo finansowe owdowiałych matek; a kiedy wdowy powtórnie wychodzą za mąż w ramach poszerzonej rodziny męża, o nic nie muszą się martwić. Sprawy jednak nie są tak proste, jakby się wydawało. Każde z tych stwierdzeń należy zrelatywizować i wskazać na ich warunki. Tym bardziej, że opisują one sytuację wręcz idealną w tradycyjnej rodzinie wiejskiej, a przecież w dzisiejszej Afryce ponad połowa populacji żyje w miastach, w których więzi rodzinne są osłabione, zaś prekariat nie daje możliwości wyżywienia dodatkowych osób w ramach rodziny.

Pytania, jakie pragniemy przedyskutować podczas konferencji dotyczą szeroko pojmowanego pojęcia wdowieństwa. Przede wszystkich chodzić będzie o różnorodne formy przeżywania żałoby: rytuały, zakazy i nakazy, czas oraz przymus związany z przestrzeganiem tradycji. Jakie rytuały musi koniecznie przejść wdowa, aby uwolnić się od niebezpieczeństwa zmazy ze strony zmarłego męża i usankcjonować oddzielenie od niego? Czy obowiązują one również mieszkanki miast? Jak długo trwa żałoba i jakie są przewidziane ceremonie na jej zakończenie?

Pod tej części związanej z rytuałami należy postawić serię pytań dotyczącą przyszłości wdowy. Rozróżnimy tu starsze wdowy tzn. te, które przeszły okres menopauzy oraz młodsze wdowy, które potencjalnie mogą jeszcze rodzić dzieci. Czy system tzw. „lewiratu” jest w danej społeczności obowiązkowy? Czy izoluje się starsze wdowy? Czy wdowa ma możliwość wyboru swego przyszłego partnera w ramach poszerzonej rodziny? Kto będzie utrzymywał jej dzieci z pierwszego małżeństwa, jeśli odmówi ponownego wyjścia za mąż? Jaka będzie jej pozycja w gronie współżon przyszłego męża? Czy wdowa ma prawo do dziedziczenia domu i ziemi po śmierci męża? Jeśli pozostanie sama z dziećmi, czy rodzina męża będzie ją wspierać? Czy wdowieństwo jest piętnem? Czy istnieją instytucje kościelne wspierające wdowy? Na ile duszpasterze przychodzą z pomocą wdowom w zakresie pomocy materialnej i duchowej?

Problem wdowieństwa jest rzadko poruszany. Wydawało by się, że w Afryce wszystko jest uregulowane przez tradycję. Jednak, kiedy przypatrzy się bliżej, wdowieństwo, szczególnie w miastach jest bardzo bolesną stratą związaną z samotnością, brakiem środków do życia i niepewną przyszłością.

Program konferencji:

11.30-13.00 Prowadzący: Ks. dr hab. Tomasz Szyszka, prof. UKSW

Ks. dr hab. Wojciech Kluj, prof. UKSW (President of International Association of Catholic Missiologists), Otwarcie konferencji / Opening of the conference

Ks. prof. dr hab. Kazimierz Lubowicki (PWT Wrocław), Biskupi afrykańscy na synodzie poświęconym rodzinie

Zdzisław Struzik (UKSW), Status wdowy i wdowieństwo w nauczaniu Jana Pawła II

Jarosław Różański (UKSW), Status wdowy i wdowieństwa w tradycji Kirdi (północny Kamerun)

13.15-14.45 Prowadzący: Bogusław Zero MA

Fr. Dr. Marcel Mukadi SDS (Jordan University College, Tanzania), Widowhood in the Church as Family in Africa: Shift of pastoral paradigm

Fr. Dr. Jacek Gorka OFM (Jordan University College, Tanzania), Widowhood in Tanzania:  Element of a cultural stagnancy

Fr. Louis Mbuyeh (UKSW), Widowhood in Cameroon Yesterday and Today: The Impact of Church in the Alleviation of the Plight of Widows

15.00-16.30 Prowadzący: Ks. dr hab. Wojciech Kluj, prof. UKSW

Fr. Polycarp Opio (UKSW), The Concept of Widowhood and wife inheritance in the Lango Culture, Uganda.

Fr. Dr Constantine Rupiny (UKSW), The Plights of Widows in Alur (Lwo) Society of Uganda

Fr. Prof. Faustin Nyombayire (L’Université de Technologie et des Arts de Byumba – UTAB, Rwanda), Le lévirat dans la culture du Rwanda traditionnel : d’une pratique coutumière à une éthique de solidarité responsable

Komitet naukowy/ The Scientific Committee: ks. dr hab. Zdzisław Struzik, prof. UKSW; ks. prof. dr hab. Jacek J. Pawlik; prof. dr hab. Maciej Ząbek; dr hab. Jacek Łapott, prof. US; ks. dr hab. Marcin Wrzos

Komitet organizacyjny/ Organizing Committee: ks. prof. dr hab. Jarosław Różański; ks. dr hab. Tomasz Szyszka, prof. UKSW; ks. dr hab. Wojciech Kluj, prof. UKSW; ks. dr Jacek Górka